در اطراف مدينه قريه‏اى است به نام فدک که در روزگار قديم ده آباد و پر درختى بوده است با درختان خرماى فراوان و چشمه‏هاى جوشان و املاک آباد. اين قريه در تصرف يهود بود. در سال هفتم هجرى، که خيبر به‌دست مسلمانان فتح شد، يهوديان، شخصى را نزد رسول خدا? فرستادند و تقاضاى صلح کردند. رسول خدا? تقاضايشان را قبول کرد و با آنان قرارداد صلح بست. بدين وسيله، يهوديان فدک زير سايه حمايت مسلمانان قرار گرفتند و در مقابل، نصف زمين‏هاى فدک را به رسول خدا واگذار کردند.
فدک بدون توسل به جنگ به‌ دست مسلمانان افتاد، و بر طبق آيات قرآن هرجا که بدون جنگ فتح گردد، از اموال خالصه رسول خدا محسوب مى‏شود.1
پيامبر درباره مصرف اين اموال اختيار تام داشت و مى‏توانست از درآمد آن‏ها به بودجه حکومت اسلامى و تأمين حوايج عمومى کمک کند يا حتى حق داشت قطعه يا قطعاتى از آن را براى تأمين مخارج شخصى خود و خانواده‏اش کنار بگذارد.
پيامبراکرم? به دليل مصالح پيدا و پنهان بسيار فدک را به فاطمه? بخشيد، و در حقيقت در اختيار جانشين خود حضرت علي? قرار داد تا در آينده و بحران‌هاي پيش‌رو از آن اموال استفاده کند. در واقع فدک را به خانه ولايت تقديم فرمود. فدک در زمان حيات رسول خدا? در اختيار حضرت فاطمه? قرار گرفت. آن حضرت به قدر قوت لايموتى از آن برمى‏داشت و بقيه را در راه خدا صرف مى‏کرد. هنگامى که خليفه اول حکومت مسلمين را قبضه کرد، تصميم به مصادره فدک گرفت و دستور داد عمال و کارکنان فاطمه? را از فدک بيرون کنند.2
حضرت فاطمه

 نزد ابوبکر رفته و به عمل او اعتراض کرد. ابوبکر پاسخ داد: با اين‏که مى‏دانم دروغ نمى‏گويى، اما بايد براى مدعاى خود شاهد بياورى. زهرا? ام‌ايمن و على? را به عنوان شاهد معرفى کرد. ام‌‌ايمن به ابوبکر گفت: ترا به خدا سوگند آيا مى‏دانى که رسول خدا? درباره من فرمود: ام‌ايمن از اهل بهشت است؟ پاسخ داد: آرى خبر دارم. در آن هنگام، ام‌ايمن گفت: اکنون شهادت مى‏دهم هنگامى که آيه «و آت ذا القربى حقه» نازل شد، رسول خدا فدک را به فاطمه? بخشيد. على? نيز بدين موضوع شهادت داد، ابوبکر چاره‏اى نديد جز اين‏که فدک را به فاطمه برگرداند. پس نوشته‏اى در اين‏باره صادر کرد و به دست او داد. ناگاه عمربن‌خطاب وارد شده و از جريان پرسيد. ابوبکر گفت: چون فاطمه? مدعي فدک بود واقامه شهود نمود، فدک را به او واگذارکردم. عمر نوشته را از دست زهرا? گرفت، آب دهان بر آن افکند و پاره کرد. ابوبکر هم براى تأييد عمر گفت: يا بايد غير از على? يک شاهد مرد ديگري بياورى يا افزون بر ام‌ايمن يک زن ديگر شهادت بدهد. فاطمه? با چشم گريان از نزد ابوبکر خارج شد.3
روز ديگر على? نزد ابوبکر رفته فرمود: چرا فدکى را که رسول خدا به فاطمه بخشيده از او گرفتى؟ پاسخ داد: چون شهودش ناقص بود پذيرفته نشد. حضرت فرمود: اى ابوبکر، آيا مى‏خواهى درباره ما برخلاف احکام ساير مسلمين قضاوت کنى؟ گفت: نه، سپس فرمود: اکنون از تو مي‌پرسم؛ اگر مالى در دست شخصى بود و من ادعا کردم که اين مال از آن من است تو از کدام‏يک از ما مطالبه شاهد مى‏کنى؟ گفت: از تو گواه مى‏خواهم چون مال در اختيار شخص ديگرى قرار دارد. فرمود: پس چرا از فاطمه? مطالبه گواه کردى با اين‏که فدک در تملک و تصرف او بود؟ ابوبکر جز سکوت چاره‏اى نداشت، ولى عمر گفت: على اين‏گونه حرف‏ها را رها کن.4
روزى ديگر حضرت فاطمه? نزد ابوبکر رفت و درباره ميراث پدر سخن گفت: اى ابوبکر چرا ارث پدرم را نمى‏دهى؟ پاسخ داد: پيغمبران ارث نمى‏گذارند.
حضرت فرمود: مگر خدا در قرآن نمى‏فرمايد: «و ورث سليمان داود»5 مگر سليمان از داود ارث نبرد؟ ابوبکر با غضب گفت: به تو گفتم پيغمبر ارث نمى‏گذارد. حضرت زهرا? فرمود: مگر زکرياى پيغمبر به خدا نگفت: «فهب لى من لدنک وليا يرثنى و يرث من آل يعقوب»6
ابوبکر باز هم پاسخ داد: پيغمبران ارث نمى‏گذارند. حضرت ادامه داد: مگر خدا در قرآن نمى‏فرمايد: «يوصيکم الله فى اولادکم للذکر مثل حظ الانثيين.»7
اى ابوبکر! مگر من از اولاد رسول خدا نيستم؟ باز ابوبکر که در مقابل منطق استوار حضرت قرار گرفته بود، چاره‏اى جز تکرار سخن سابقش نداشت. و بعد براى تصحيح گفته‌اش حديثى را به پيامبر نسبت داد که رسول خدا فرموده:«ما پيغمبران ارث نمى‏گذاريم!» عايشه و حفصه هم گفتار ابوبکر را تأييد کردند.8
جالب اين است عايشه که در اين‏جا به صحت حديث مجعول پدرش گواهى داد، در زمان خلافت عثمان نزد او رفته ارث پيغمبر را مطالبه نمود!9
غصب فدک و استدلال‌هاي روشن و استوار حضرت زهرا و حضرت علي درباره آن از مظلوميت‌هاي آشکار خاندان ولايت و حضرت فاطمه زهرا? است که تاريخ به روشني درباره آن شهادت داده است.

پى‏نوشت‏ها
1. حشر، 6 و 7.
2. تفسير نورالثقلين، ج 4، ص 272.
3. کشف‌الغمه، ج 2، ص 102؛ در المنثور، تأليف جلال‏الدين سيوطى، ج 4، ص 177.
4. همان، 104.
5. نمل، 16.
6. مريم،6.
7. نساء، 11.
8 و 9. کشف الغمه، ج 2، صص105 و 104.