حالا ديگه وقت خوابه
مشکلي به‌‌نام خواب بچه‌ها در ساعت معين
دکتر شيرين نوروزي
بچه‌هاي من به محض آن‌که ساعت خوابشان فرامي‌رسد، در آخرين لحظات شروع مي‌کنند به بازي درآوردن مثل تقاضاي خوردن چيزي، رفتن به دستشويي، درخواست باز و يا بستن پنجره اتاقشان، گفتن يک قصه ديگر و…، پيشنهاد شما براي حل اين مشکل چيست؟
پاسخ
ابتدا تأکيد کنم که کمتر بچه‌اي يافت مي‌شود که نخواهد ساعت خوابيدن‌اش را به تأخير بيندازد. بچه‌ها وقتي مي‌بينند بايد بخوابند درحالي‌که بقيه افراد خانواده هنوز بيدارند، با خود فکر مي‌کنند که چه چيزهاي مهمي را احتمالا از دست خواهند داد. آنها در اين حالت، احساس تنهايي و بي‌کسي مي‌کنند و غمگين مي‌شوند؛ بنابراين با توسل به بهانه‌هاي مختلف از خوابيدن پرهيز مي‌کنند.
1. موقع خواب فرزندانتان که مي‌رسد، همه توجه خود را به آنها معطوف و ديگر کارهاي منزل را فراموش کنيد؛ بهتر است حدود نيم‌ساعت يا کمتر را در اتاقشان با آنها باشيد و وقت خود را با آنها بگذرانيد، اما مؤکدا بر ساعت خواب از پيش تعيين‌شده‌تان بمانيد و نگذاريد آنان با تقاضاهاي انحرافي‌شان بازي درآورند.
2. پس از اين‌که فرزند شما روي تخت يا رختخوابش قرار گرفت، ديگر از هرگونه بازي با او پرهيز کنيد و اگر چندبار خواست به بهانه‌هاي متفاوت از رختخوابش خارج شود يا نخوابد، او را با آرامش به بستر برگردانيد و حرفي نزنيد؛ عمل شما بيش‌تر از حرف شما مؤثر است.
اگر نيمه‌هاي شب به اتاقتان آمدند، آنها را بوسيده و به آرامي به اتاق خودشان برگردانيد بدون اين‌که با آنها وارد مکالمه شويد؛ هرچندبار هم که اتفاق افتاد باز اين عمل را انجام دهيد. فقط مي‌توانيد به او بگوييد که اتاق ما براي ما است و اتاق تو براي تو.
در همه حال روي حرف و عمل خود، در کمال آرامش، مهرباني و صميميت، بايستيد و هرگز در چاله آنها نيفتيد.
3. حدود يک‌ساعت قبل از خواب بچه‌ها، محيط منزل را آرام کنيد؛ چراغ‌هاي روشن را کم کنيد. تلويزيون را خاموش کرده و فعاليت‌هاي مثل ظرف شستن يا هرعمل ديگري را که توجه بچه‌ها را به خود جلب کند، کاملا تعطيل کنيد.
4. براي کودکتان برنامه دلنشيني تهيه کنيد که قبل از خواب، هرشب بايد انجام شود؛ مثلا دوش‌گرفتن، مسواک‌زدن، لباس عوض‌کردن، تميزکردن اتاق، کتاب‌خواندن، کيف مدرسه را بررسي کردن، جمع‌کردن اسباب‌بازي‌ها، انتخاب لباس براي فردا، پول توجيبي و…
با خود بچه‌ها زمان اين کار را تعيين کنيد و تصميم بگيريد که اگر ساعت خواب 9شب تعيين شده، از 8 تا 9 يا 30/8 تا 9 شب به اين فهرست نگاه کرده و کارهاي انجام‌شده را علامت‌گذاري کنيد.
5. پس از انجام موارد فوق، زمان خواب مي‌رسد؛ در اين لحظه فقط بگوييد «وقت خوابه!» و نگوييد:«حالا بايد بروي بخوابي.» مي‌توانيد بپرسيد که کتاب قصه را خودت مي‌خواني يا با هم بخوانيم؟ مطمئن باشيد که روي زمان تعيين شده مانده‌ايد.
6. براي بچه‌هاي کوچک‌تر حتي مي‌توانيد جدولي تهيه کنيد که در آن ساعت به موقع خوابيدن، انجام کارهاي قبل از آن و بازي درنياوردن و… مشخص شده و امتياز داده مي‌شود، سپس مثلا پس از پنج‌شب که با سرموقع رفتن به رختخواب پنج‌ستاره به فرزند خود داديد ـ درحالي‌که خودش کاملا از اين امتيازگرفتن مطلع است و حضور دارد ـ مي‌توانيد جايزه‌اي برايش در نظر گرفته و به او بدهيد. اين هديه بهتر است هديه‌اي کوچک باشد.
7. به بچه‌ها بگوييد که وقت خوابيدن زماني است که آنها بايد به اتاق خوابشان بروند نه اين‌که فوري بخوابند؛ چون برخي از بچه‌ها سخت‌تر به‌خواب مي‌روند و انتخاب آنها است که براي دقايق پيش از خواب کتاب بخوانند يا قصه بشنوند، اما بهتر ست اتاق خود را ترک نکنند.
8. برخي والدين نگران آنند که بيدار ماندن بچه‌ها در تخت‌شان ممکن است به‌خستگي روز بعد آنها منجر شود. دراين‌باره مي‌توانيد به بچه‌ها بگوييد که او قرار است در اتاقش باقي بماند و بيرون نيايد و وظيفه شما فقط آرام‌نگاه‌داشتن فضاي منزل براي خواب آنهاست. خود فرزند شما به تدريج بدن خود را به شرايط جديد عادت مي‌دهد.
9. به بچه‌هايتان در شب‌هايي که فرداي آن‌روز تعطيل است فرصت بدهيد که کمي ديرتر بخوابند.
چراغ منزلم لالا
اسدالله شعباني
بخواب اي کوه، اي دريا
بخواب اي دشت، اي صحرا
که خوابيده، گلي زيبا
کنار مادري تنها
*
لالا لالا لالا لالا
گل زيباي من، لالا
گل باغ و چمن، لالا
*
مکن اي بادِ شب هوهو
مرو آن‌سو، مرو اين‌سو
که خوابيده گلي خوش‌بو
ميان سبزه‌ها، گل‌ها
*
لالا لالا لالا لالا
گل باغ دلم، لالا
چراغ منزلم، لالا
*
لالالا، ابر و بارانم
لالا، لالا، دل و جانم
لالا کن نور چشمانم
بخواب آرام تا فردا
*
لالا لالا لالا لالا
لالايي کودکم لالا
بهارِ کوچکم لالا.
