3. استفاده از تشويق
به آخرينباري كه ديگران شما را تشويق کردند فكر كنيد. در آن لحظه چه احساسي داشتيد؟ اگر تشويق درست و بهموقع بوده باشد، هنوز هم احساس خوبي در شما ايجاد ميكند. شكي نيست كه تشويق، رشددهندهي عزتنفس انسانهاست. تشويق، غذاي روح و روان است و براي پيشبردن كارها بسيار ضروري است. اينکه انسانها ميتوانند بدون تأييد موفقيتها و تواناييهايشان براي خود ارزش قائل شوند، تصوّري بيهوده است. اگر چه همهي ما از قدرت تشويق و اهمیت آن براي سلامت روان آگاهي داريم، در بعضي از خانوادهها تشويق به كالايي ناياب تبدیل شده است.
براي اينکه تشويق مؤثر افتد، بايد خالصانه بيان شود. افزون بر آنکه بهتر است تشويق، ويژه باشد. اين جمله كه: «من روش تو را در كاربرد متفاوت رنگها و خطوط سياه اطراف نقاشيت ميپسندم» يك هنرمند جوان را بيشتر از اينکه بگوييم «تابلوي زيبايي است» دلگرم ميكند و به او انگيزه ميدهد. تا آنجا كه امكان دارد بر موفقيتهاي فرزندان متمركز شويد نه بزرگكردن اشتباهات و تقصيرات آنها؛ و بکوشید دستور «دستکم يك تشوق در هر روز» را حتماً بهخاطر بسپاريد.
دربارهي اديسون میگویند كه در كودكي فردی بیاستعداد و كودن بهنظر ميرسيد، و چون سرش بيش از حد بزرگ بود. اطرافيان تصور ميكردند دچار اختلالحواس است. از او نقل شده كه گفته است: «اگر مادرم مرا تشويق نميكرد، شايد مخترع نمي شدم».
4. تبيين و تحليل مسائل و آگاهساختن فرزندان
براي پديدآمدن انضباط در کودکان، لازم است فوائد انضباط و پيامدهاي بيانضباطي را براي آنان تشريح کنیم تا آنان اين گوهر گرانبها را بشناسند و کاخ زندگي خود را بر پايهي آن استوار سازند. از همين روست كه كارشناسان تربيتي، برخي عوامل سرپيچي و نافرماني فرزندان را چنين معرفی ميكنند:
* ناآگاهي از فوايد فرمانبري؛
* صدور فرمان بدون هيچ توضيحي دربارهي آن؛
* سختي انجام دادن فرمان بيش از گنجايش جسمي و عقلي كودك؛
* ناآگاهي والدين از روش درست فرمان دادن.
البته بايد توجه داشت كه اين اصل در مورد كودكان بالاي دو سال كاربرد دارد و در اجراي آن بايد به سطح شناخت كودك توجه داشته باشيم.
ادامه دارد…
اشارات
* آیا دوست دارید که دشمن خود را به یک دوست تبدیل کنید؟ پس هر بدی که در حق شما کرد با خوبی پاسخ بگویید. این تکنیک ارتباطی را از قرآن بیاموزید. (فصلت:43) شما که فکر نمیکنید همسرتان دشمن شماست؟!
* اگر میخواهید همسرتان به سوی شما جذب شود، لطفا ابتدا به خودتان بپردازید. روح خشک و سنگین و بیلطافت هیچگاه در هیچکاری موفق نمیشود. مهربانی، دلسوزی و رقت قلب را در خود بپرورید. به آیه 159سوره آلعمران نگاه کنید.
* آرامش و آسایش، مهمترین نتایج تشکیل بنیان خانواده است. قرآن، این آرامش را به جنبه خاصی از قوای جسمی یا روحی محدود نمیکند بلکه در منظر قرآن، به واسطه ازدواج، آرامشی فراگیر در همه ابعاد وجود انسان ایجاد میشود. (روم: 21)
*«گذشت کنید که این به تقوا نزدیکتر است.» قرآن بر عفو و گذشت در روابط خانوادگی تاکید فراوان دارد؛ حتی در سختترین شرایط زناشویی که همسران به جدایی میاندیشند. و بعد توصیه میکند: « و در میان یکدیگر بزرگواری را فراموشی نکنید، زیرا خداوند به آنچه انجام میدهید بیناست.» (بقره: 237)
* وظایف زن و شوهر فقط تامین معاش یا برآوردن خواستههای یکدیگر نیست. در فرهنگ قرآنی، اعضای یک خانواده بایستی به رشد و کمال و سعادت همدیگر هم کمک کنند. قرآن میگوید: ای کسانیکه ایمان آوردهاید خودتان و خانوادهتان را از آتش گناه و عذاب دور نگهدارید. (طه: 132)
* اگر قصد راهنمایی و تربیت کسی را دارید، در گام اول از گفتار نرم و بامحبت بهره ببرید؛ حتی اگر مخاطب شما طاغوت سرکشی مثل فرعون باشد (طه: 44) حالا فرعون کجا و همسر مومن و مهربان شما کجا؟
آیتالله ابراهیم امینی
فرزند، ثمرة مشترک ازدواج زن و مرد است. هر دو نفر در پیدایش کودک دخالت داشتهاند و در منافع و زیانهایش نیز شریک هستند؛ بنابراین، بچهداری نیز یک وظیفه مشترک زن و شوهر است، نه وظیفه زن تنها. درست است که مادران با میل و رغبت از بچه نگهداری میکنند و امور نظافت و تر و خشککردن و تغذیه و شیردادن و دیگر امور مربوط به کودک را از جانودل میپذیرند و…؛ لیکن شوهر هم نباید فداکاریها و زحمات همسرش را نادیده بگیرد و بگوید: بچهداری وظیفة زن است. وقتی دید بچه آرام نمیگیرد مادر را با بچه بگذارد و خودش برود در اتاق دیگر راحت بخوابد. نه، برادر! این بچه مشترک بین شماست، پرستاری و نگهداری از او نیز یک وظیفه مشترک است. مگر تو عاطفه و وجدان نداری؟ آیا این رسم زنداری و مهر و صفای خانوادگی است؟ اگر تو روز کار کرده و خسته هستی، همسرت نیز در تمام روز به کارهای خانهداری اشتغال داشته و خسته است. اگر تو خوابت میآید او نیز خوابش میآید. اگر جیغ و شیونهای بچه اعصاب تو را خسته میکند، مادر بیچاره هم همینطور است لیکن جز تحمل چارهای ندارد… مقداری از شب را تو بخواب و همسرت از بچه پرستاری کند، آنگاه تو از بچه پرستاری کن و همسرت بخوابد.
مجله خانه خوبان-شماره4
روز تولدش بود. مریض افتاده بودم توی خانه. چیزی گیر نیاوردم، هدیه بهش یک انار دادم. خوشحال شد؛ خیلی. میخندید. میگفت «نرگس! تو مطمئنی مناسبت دیگهای نیست؟»
پنجشنبه پیش تولدش بود. انار دانه کردم. به گلزار شهدا رفتم، سر خاکش. یکی خواب دیده بود دوتایی نشستهایم با هم انار میخوریم.
استاد فاطمینیا
نقل است که مرحوم آقاشیخ رجبعلی خیاط(رضواناللهعلیه) با عدهای به کربلا مشرف شده بودند. در میان آنان یک زن و شوهری بودند. یکروز که از حرم پس از انجام زیارت بیرون آمده و برمیگشتند، این زن و شوهر با فاصلة قابل ملاحظهای از شیخ و در پشت سر ایشان راه میرفتند… در میان راه در ضمن صحبتی که بین آنها میشود، آن خانم یک نیشی به شوهرش زده و سخنی آزاردهنده به وی میگوید. هنگامیکه همه وارد منزل و آن محل استراحت میرسند و آقا شیخ رجبعلی به افراد زیارت قبولی میگوید، به آن خانم که میرسد میفرماید: تو که هیچ، همه را ریختی زمین! آن خانم میگوید: ایآقا! چطور؟! من این همه راه آمدهام کربلا، مگر من چکار کردهام؟! فرمود: از حرم آمدیم بیرون، نیشی که زدی، همهاش رفت! یعنی همة نور معنوی و فیوضاتی که از زیارت کسب کرده بودی، با این عملت از بین بردی!
على (ع) فرموده است: وقتى محيط اجتماع آلوده و ناپاك شد سجاياى انسانى و فضائل اخلاقى بىرونق و زيان آور مىشود و بر عكس رذائل و ناپاكى در جامعه رايج و سودبخش مىگردد .
(ابن ابى الحديد، ج20، كلمه125، ص270)
مردى به حضرت امام حسن (ع) عرض كرد دخترى دارم به نظر شما با كه وصلت كند؟
فرمود: با كسى كه متقى و با ايمان باشد . چه اگر او را دوستبدارد مورد احترامش قرار مىدهد و اگر دشمنش بدارد، به وى ستم نمىكند .
(المستطرفات، جلد2، ص218)
در مسائل ملايمت و جهت رحمت ، بيشتر از خشونت تاثير مىكند . من در زمان اختناق رضاخانى وقتى در مدرسه فيضيه صحبت مىكردم، آن گاه كه از جهنم و عذابالهى بحث مىكردم همه خشكشان مىزد . ولى وقتى از رحمتحرف مىزدم مىديدم كه دلها نرم مىشود و اشكها سرازير مىگردد و اين تاثير رحمت است، با ملايمت انسان بهتر مىتواند مسائل را حل كند تا با شدت .
(صحيفه نور، ج18، ص153)
زن نيز بايد علاقه خود را به شوهرش ابراز كند. اولين راه ابراز محبت، با زبان و گفتار است. خانم محترم! چه مانعی دارد گاهی به شوهرت بگويي عزيزم واقعاً تو را دوست دارم؛ اگر در بيرون خانه است به او تلفن بزن و حالش را بپرس؛ اگر از موقع معمول ديرتر به خانه آمد، بگو: «در انتظار مقدمت بودم، از ديرآمدنت ناراحت شدم» اگر از سفر آمده به او بگو: «خوب شد آمدي دلم برايت تنگ شده بود.» و ….
در ادامه، چند راه ديگر ابراز علاقه زن به شوهرش را ذكر میكنيم.
1. با شوهرتان سازگار باشيد
برخورد بين دو انسان ـ زن و شوهر ـ كه داراي ديدگاههاي متفاوتی هستند باعث پيدايی بیشتر مشكلات زندگي میشود. اين ديدگاهها اگر بهطور اتفاقي با يكديگر همسو باشند، بروز مشكلات، بسیار اندك و گذرا خواهد بود، ولي در غير اين صورت، سببساز بروز پارهای اختلافها و برخوردها ميشود.
آية الله شهيد مرتضى مطهرى :
موضوع بحث، «دنيا از نظر دين است» . البته ما تنها از نظر دين اسلام بحث مىكنيم، مخصوصا نظر ما به منطقى است كه قرآن كريم در اين باب پيش گرفته است، اين منطق لازم است روشن شود، زيرا متداولترين مطلبى كه به عنوان موعظه و نصيحت از زبان دين گفته مىشود همانهاست كه تحت عنوان مذمت دنيا و بدى دنيا و توصيه ترك دنيا و رها كردن آن گفته مىشود .
هر كسى مىخواهد واعظ بشود و مردم را موعظه كند، اول مطلبى كه به ذهنش مىرسد: اين است كه برود جملههايى شعر يا نثر در مذمت دنيا و پيشنهاد ترك دنيا ياد بگيرد، به همين جهتبه اندازهاى كه اين مطلب به گوش مردم خورده هيچ مطلب ديگر به گوششان نخورده است .