اجازه دهيد ابتدا بسيار ساده و مختصر درباره مكانيسم سرماخوردگي توضيح بدهيم: سرماخوردگي علتهاي متفاوتي دارد. در بيش‌تر موارد، سرماخوردگي علت ويروسي دارد. هرگاه كلمه ويروس را در جايي شنيديد چند نكته را فراموش نکنيد:
1. ويروس، احتياج به دارو جهت ريشه‌كني ندارد(مگر در موارد خاص).
2. براي درمان يك بيماري ويروسي نبايد از آنتي‌بيوتيك استفاده كرد(به جز چند استثناء).
3. هر بيماري با منشأ ويروسي يك الگوي مشخص و ثابت دارد؛ شروع مي‌شود و تمام مي‌گردد! به عبارتي حتي بدون هيچ‌گونه درمان دارويي نيز مي‌تواند بهبود يابد (اجازه دهيد اين‌قدر تكرار نكنم: به جز چند استثناء!).
اما مكانيسم‌ها: ابتلا به سرماخوردگي از دو حال خارج نيست:
الف) از يك فرد سرماخورده دريافت كنيد.
ب) خودتان دچار شويد.
در هر حالت، ويروس‌هايي در نواحي حلق انسان وجود دارند كه در حالت عادي تعداد آن‌ها كم است و مكانيسم‌هاي دفاعي بدن فعاليت آن‌ها را به شدت تحت كنترل دارند. وقتي كه شما در معرض رودرويي با يك شخص مبتلا قرار مي‌گيريد حجم بسيار زيادي از اين ويروس‌ها به ناحيه حلق شما وارد شده و به سرعت تكثير مي‌شوند. در نتيجه سيستم دفاعي توان و زمان لازم را براي كنترل آن‌ها ندارد.
چگونه خودبه‌خود دچار مي‌شويم؟
الف) وقتي كه درجه حرارت ناحيه حلق به يك‌باره پايين بيافتد (مثلا در هنگام پاييز يا روزهايي كه نسبت به روز قبل به يك‌باره افت دما داريم).
ب) قرار گرفتن در دماي بسيار پايين.

ختم ماجرا همين اول
قبل از پرداختن به روش‌هاي رهايي‌بخش، بهتر است يک نکته را به خاطر بسپاريد که سرماخوردگي را نمي‌توان درمان کرد و بايد دوره زماني فعاليت ويروس و واکنش بدن نسبت به آن به طور طبيعي طي شود؛ دوره‌اي که معمولاً ده روز طول مي‌کشد، اما فراموش نکنيد که مي‌توان اين مراحل و دوره زماني را کوتاه کرد و به عبارتي سرعت بخشيد.

سرما نخوردن به هشت شرط
1. از افرادي كه مبتلا به سرماخوردگي هستند دوري كنيد به خصوص در فازي كه بيماري آن‌ها فعال و شديد است. آن‌ها يك مخزن متحرك ويروس هستند. از آن‌ها بخواهيد حتماً با دستمالي جلوي مجاري تنفسي خود را بگيرند. هرگز با اين افراد در يك مكان بسته به سر نبريد.
2. در زمان‌ها و مكان‌هايي كه درجه برودت هوا بسيار پايين است سعي كنيد رفت و آمد بيهوده نكنيد. تنها كارهاي ضروري خود را انجام دهيد و كارهاي ديگر را به روز ديگري موكول كنيد.
3. اگر مجبوريد در هواي سرد بيرون برويد، كار ساده‌اي انجام دهيد: مكاني را كه محل شروع بيماري است، محافظت كنيد! كجا؟ حفره دهان و سينوس‌هاي سر و صورت. چگونه؟ با استفاده از يك شال گردن كه موجب گرم نگه داشته شدن حلق، بيني و حنجره مي‌شود (مكان‌هايي كه ويروس در آن‌جا تكثير مي‌شود). هم‌چنين استفاده از يك هدبند (كه سينوس‌هاي پيشاني را مي‌پوشاند) بسيار مفيد است.
4. ميوه و سبزي فراموش نشود. انتخاب يک رژيم غذايي سالم، متنوع و متعادل بهترين راه براي قوي نگاه داشتن سيستم ايمني بدن است. طي فصل‌هاي سرد سال، خوردن ميوه و انواع سبزي را فراموش نکنيد حتي مي‌توانيد با برخي سبزي‌ها مانند هويج و کلم سوپ نيز درست کنيد.
5. خوب بخوابيد. براي سالم بودن بايد به اندازه کافي خوابيد. در فصل سرد بهتر است شب‌ها زودتر بخوابيد تا صبح سرحال‌تر باشيد.
6. به اندازه، لباس بپوشيد. اغلب با وزش اولين باد سرد تا مي‌توانيم لباس مي‌پوشيم تا خود را گرم نگه داريم، اما کارشناسان معتقدند که بايد به اندازه و درست لباس پوشيد. درباره گرم کردن بيش از حد خانه يا اتاق کار نيز دقت کنيد زيرا گرماي بيش از حد هم رخوت مي‌آورد و هم مي‌تواند سبب بيمار شدن شما در صورت خروج از محل شود.
7. به قوانين زمستان احترام بگذاريد. براي آن‌که ويروس آنفلوآنزا به سراغتان نيايد مرتب دستان خود را پيش از غذا خوردن و پس از رفتن به دست‌شويي، يا دست دادن به ديگران بشوييد. هر بار که آب بيني‌تان را مي‌گيريد، دستمال آلوده را درون سطل آشغال بيندازيد.
8. به طور مرتب ورزش کنيد. يک فعاليت مرتب بدني سيستم ايمني را تقويت مي‌کند. در ضمن با ورزش کردن مي‌توانيد با شرايط استرس‌زا هم بهتر مقابله کنيد.
علايم اوليه زكام شروع شده، چه‌كار كنيم؟
 ساده است. سريعاً مي‌توانيد جلوي رشد و گسترش آن را بگيريد. تنها كافي است ناحيه حلق خود را براي ميكروب‌ها تبديل به جهنم كنيد! براي اين كار كافي است از محلول آب و نمك استفاده كنيد. نمك مي‌تواند محيط رشد ميكروب‌ها را مختل كند. هم‌چنين از مايعات گرم استفاده كنيد. ميكروب‌ها اصلاً از گرماي جهنمي حلق شما خشنود نمي‌شوند!
وقتي مبتلا شديم چه‌كار كنيم؟ در كنار اقداماتي که گفتيم استراحت، اصلي اساسي است. استراحت كافي در بستر، اين فرصت را به بدن شما مي‌دهد تا بتواند در برابر ميكروب‌ها دفاع جانانه‌اي انجام دهد.

آيا به پزشك مراجعه كنيم؟
گلودردهاي چركي حتماً نياز به مراجعه و تجويز آنتي‌بيوتيك دارند. آن‌ها را جدي بگيريد، اما سرماخوردگي ساده الزامي به مراجعه ندارد، اگرچه براي تسريع روند بهبود مي‌توان دارو استفاده كرد. در پزشكي به اين نوع درمان‌ها مي‌گويند «درمان‌هاي حمايتي». اين عبارت در مقابل «درمان‌هاي ريشه‌اي» به‌كار برده مي‌شود. در گلودردهاي چركي شما نياز به درمان ريشه‌اي (تجويز آنتي‌بيوتيك) داريد اما در سرماخوردگي ساده، طب نوين مي‌گويد فقط درمان حمايتي. يعني اين‌كه بدن خودش دفاع لازم را در برابر بيماري انجام مي‌دهد و داروها تنها نقشي كه دارند كمك به بدن است تا اين مرحله آسان‌تر طي شود.

نشانه‌هاي اين مرض چيست؟
بيش از 200 نوع ويروس شناخته شده که بر دستگاه تنفسي فوقاني اثر کرده و سبب سرماخوردگي مي‌شوند. در بيش‌تر موارد، سرماخوردگي‌ها خفيف بوده و به طور معمول در طي يک هفته بهبود مي‌يابند.
سرماخوردگي معمولي با حساسيت (آلرژي) و آنفلوآنزا متفاوت است. آنفلوآنزا نامي است که به عفونت ويروسي بسيار شديد نسبت داده مي‌شود و اين عفونت نيز بر دستگاه تنفسي فوقاني تأثير مي‌گذارد. نام آنفلوآنزا از اين باور قديمي منشأ مي‌گيرد که اين بيماري را ناشي از تأثيرات ماوراءالطبيعه مي‌دانسته‌اند.
علايم سرماخوردگي به طور معمول دو تا سه روز پس از ورود ويروس به بدن ظاهر مي‌شود. شايع‌ترين علائم شامل: گلودرد، گرفتگي بيني، آب‌ريزش بيني، سرفه، عطسه و درد در قسمت‌هاي دست و پا است. خستگي، ريزش آب از چشم‌ها و اشکال در خوابيدن نيز ممکن است رخ دهد.
در صورتي که علائم، بيش از يک هفته باقي بمانند و با سردرد شديد، ضعف، از دست دادن اشتها و تشنگي همراه شوند، احتمال اين‌که بيماري به علت ويروس آنفلوآنزا باشد بيش‌تر است. بروز تب نيز به طور معمول شايع است. بايد توجه کرد که در موارد عفونت‌هاي ويروسي دستگاه تنفسي فوقاني، علت بيماري را نمي‌توان برطرف کرد و فقط درمان علائم امکان‌پذير است.

چه غذاهايي براي سرماخوردگي مفيد هستند؟
مواد غذايي مفيد براي درمان سرماخوردگي شامل موارد زير است:
1. ويتامين ?: منابع غذايي اصلي تأمين‌کننده ويتامين ? شامل: مرکبات (پرتقال، گريپ‌فروت، انواع ليمو و نارنگي)، انواع توت، گوجه فرنگي، فلفل دلمه‌اي، توت فرنگي و سبزيجات برگ سبز هم‌چون انواع کلم.
دريافت زياد و منظم ويتامين ? به کاهش بروز، شدت و طول مدت سرماخوردگي کمک مي‌کند.
2. غلات سبوس‌دار و حبوبات، منابع غذايي مناسب و يکي از ويتامين‌هاي گروه ? به نام پانتوتنيک اسيد هستند. کمبود پانتوتنيک اسيد، سبب بروز عفونت‌هاي مکرر دستگاه تنفسي فوقاني مي‌شود.
3. سير، داراي آهن، روي و آليسين است که سبب تقويت سيستم ايمني و کاهش خطر عفونت‌هاي ويروسي مي‌شود.
4. ماهي قباد، قزل‌آلا، ساردين و ماهي‌هاي روغني منبع غني اسيدهاي چرب اُمگا-3 هستند. هم‌چنين تخم کتان و روغن شاه‌دانه نيز از ديگر منابع خوب اُمگا-3 هستند، که مصرف آن‌ها به تقويت بدن و کوتاه شدن مدت بهبودي کمک مي‌کند.
5. دانه کنجد، تخمه کدو حلوايي و آفتاب‌گردان منابع غني اسيدهاي چرب اُمگا-6 هستند. اين اسيدهاي چرب به سلول‌هاي دستگاه تنفسي در مبارزه عليه عفونت‌هاي سرماخوردگي کمک مي‌کنند.
6. جگر، کره و تخم‌مرغ منابع ويتامين ? هستند. هويج، انبه، سيب زميني، زردآلو، کدوحلوايي و سبزيجات سبز تيره نيز تأمين‌کننده بتاکاروتن هستند که در بدن به ويتامين ? تبديل مي‌شوند. عفونت‌هاي مکرر تنفسي در کودکان با کاهش ذخاير ويتامين ? مرتبط است.
7. گوشت، شير، غلات و حبوبات، تأمين‌کننده ويتامين‌هاي ?? و پانتوتنيک اسيد هستند که براي تأمين سلامتي سيستم ايمني از اهميت بسياري برخوردارند.
8. گوشت‌هاي قرمز بدون چربي و غلات سبوس‌دار حاوي روي هستند. ساير منابع غذايي حاوي روي شامل: جوانه گندم، آجيل، بادام زميني، گردو، جگر، مرغ، بوقلمون، ماهي، ميگو، تخم‌مرغ، لوبيا خشک، شير و لبنيات است. روي، يک ماده معدني مورد نياز براي سيستم ايمني است.

بُخور بُخور!
استفاده از بُخور به رفع گرفتگي بيني کمک مي‌کند. براي اين کار، براي ده دقيقه سرتان را روي بخارهاي متصاعد يک ظرف آب در حال جوشيدن بگيريد. بهتر است دستمال يا حوله‌اي را روي سر بگذاريد و اين عمل را سه بار در روز تکرار کنيد. مي‌توانيد مقداري روغن مِنتول (MENTHOL) يا عصاره اوکاليپتوس به آب در حال تبخير اضافه کنيد تا عمل تنفس را تسهيل کند.

واکسن سرماخوردگي داريم؟
واكسن‌هايي براي پيشگيري از بروز سرماخوردگي در بازار پزشكي وجود دارد، اما با توجه به تعداد و انواع گوناگون ويروس‌هاي سرماخوردگي و پيچيدگي فوق‌العاده ساختار اين ويروس‌ها، واكسن‌هاي موجود تنها درصد كمي از ويروس‌ها را شامل مي‌شود و مصونيت نسبي ايجاد مي‌كند.
اين واكسن‌ها بيش‌تر براي آن دسته از افرادي كه دچار بيماري‌هاي مزمن تنفسي مانند برونشيت مزمن و آسم هستند در آغاز فصل سرما توصيه مي‌شود.
به هر حال توصيه مي‌کنيم همان‌طوري كه پيشگيري در برابر تمام بيماري‌ها بهترين و مؤثرترين درمان به شمار مي‌آيد، درخصوص سرماخوردگي نيز رعايت نكات بهداشتي و رعايت دقيق راه‌هاي پيشگيري بهترين درمان است.

چند نکته درباره قرص سرماخوردگي:
نام آشناترين دارويي که اين روزها مصرف آن نيز زيادتر شده، قرص سرماخوردگي بزرگسالان يا همان ادالت‌کولد است.
اين قرص، ترکيبي است از سه داروي استامينوفن، فنيل‌افرين و کلرفينرامين.
از قرص ادالت‌کولد در درمان علايم سرماخوردگي و آنفلوآنزا، سينوزيت و آلرژي استفاده مي‌شود. ميزان مصرف آن بنا به دستور پزشک است، اما به‌طور معمول براي بزرگسالان يک يا دو قرص هر چهار تا شش ساعت است. در کودکان نيز يک قرص هر چهار ساعت استفاده مي‌‌شود.
گفتيم که قرص سرماخوردگي بزرگسالان از سه جزء تشکيل شده است، بنابراين عوارض دارويي اين سه دارو مي‌‌تواند، از عوارض مهم اين دارو باشد. اين عوارض مي‌تواند، دستگاه‌هاي عصبي مرکزي، گوارشي، پوست و خون را درگير کند بنابراين تحريک‌پذيري، گيجي و خواب‌آلودگي از مهم‌ترين عوارض مصرف اين دارو است.
مصرف قرص سرماخوردگي بزرگسالان با داروهاي فني‌‌توئين، ريفامپين و کاربامازپين تداخل دارويي دارد، بنابراين در صورت مصرف هر کدام از اين داروها به پزشک‌تان اطلاع دهيد تا ميزان کمتري قرص تجويز کند.
قرص سرماخوردگي بزرگسالان به دليل داشتن کلرفنيرامين مي‌‌تواند، سبب خواب‌آلودگي شود، بنابراين توصيه مي‌کنيم از رانندگي و فعاليت‌هايي که نياز به دقت زياد دارد تا چند ساعت پس از مصرف دارو، خودداري کنيد.
بيماران مبتلا به پرفشاري خون و بيماري‌هاي قلبي به‌ ويژه بيماري‌هاي عروق قلب و نارسايي قلبي و کساني که دچار تنگي‌نفس شده‌اند، بايد با مشورت پزشک و با احتياط از قرص سرماخوردگي بزرگسالان استفاده کنند زيرا اين قرص داراي منقبض‌کننده‌هاي عروقي است و با تنگ کردن عروق موجب تشديد بيماري‌هاي قلبي مي‌شود.

يک هشدار
يکي از عادت‌هاي اشتباه مردم اين است که در هنگام سرماخوردگي يا آنفلوآنزا، دستمالي را که براي عطسه يا سرفه استفاده کرده‌اند در جيب يا دست خود نگه مي‌دارند و مجدداً آن را مورد استفاده قرار مي‌دهند. اين راه بسيار ساده‌اي است که عوامل بيماري دوباره به بدن انتقال يابند و بتوانند باعث تشديد بيماري شوند. بيماران بايد دستمال مورد استفاده را پس از يک بار مصرف فوراً دور بيندازند. يک اشتباه معمول ديگر آن است که با فشار، بيني خود را در يک دستمال تميز مي‌کنند. فشار هوا باعث مي‌شود که مقداري از ترشحات بيني که حاوي ويروس‌ها و ميکروب‌ها هستند به سينوس‌هاي زير چشم انتقال داده شده و باعث عفونت سينوسي شود.
ويروس باهوش!
در علم ژنتيك، ويروس سرماخوردگى از هوشمندترين نوع ويروس‌ها به شمار مى‌آيد. به دليل آن‌كه اين ويروس به سرعت نسبت به آنتى‌بيوتيك‌ها مقاوم مى‌شود. ويروس سرماخوردگى در يك پوشش يا كپسول مخصوص قرار گرفته است كه از ويروس محافظت مي‌كند. با از بين رفتن اين پوشش، ويروس نيز از بين مى‌رود. آنتى‌بيوتيك‌ها نيز اين پوشش را مورد حمله قرار مى‌دهند. حال اگر ساختمان اين پوشش كمى تغيير كند ويروس به نوع جديدى تبديل مى‌شود كه براى از بين بردن آن نياز به آنتى‌بيوتيك جديد و يا مصرف هم‌زمان چندين آنتى‌بيوتيك است.
ويروس هوشمند بيمارى سرماخوردگى هر سال پوشش خود را كمى تغيير مى‌دهد. بدين ترتيب با وجود پيشرفت‌هاى چشمگير علم پزشكى، سرماخوردگى يك بيمارى جدى و خطرناك به شمار مي‌آيد كه مى‌تواند زمينه ابتلا به ساير بيماري‌ها مثل سينوزيت يا عفونت‌هاى ريوى را در فرد بيمار افزايش دهد. حتي در سنين بالاى 60 سال سرماخوردگى‌هاى ويروسى مي‌توانند به مرگ بيمار منجر شوند.

بخند تا سرما نخوري!
طي يک بررسي معلوم شد افرادي که خوشحال و شاد هستند، کمتر از افراد افسرده و عصباني دچار سرماخوردگي مي‌شوند.
محققين ثابت کردند کساني که احساس خوبي در درون خود دارند، کمتر علائم سرماخوردگي را از خود نشان مي‌دهند. گروهي از محققان سطح خوشحالي را در 334 نفر ارزيابي کردند. اين افراد احساس خود را هنگام آرامش، شادماني و احساس انرژي زياد و نيز هنگام افسردگي، اضطراب، خصومت و کينه با کسي بيان کردند. سپس اين پژوهشگران يک نوع ويروس سرماخوردگي به نام «رينو ويروس» اطراف بيني اين افراد در هوا رها کردند و دريافتند افرادي که احساس خوبي نسبت به خودشان داشته‌اند کمتر و افرادي که احساس بدي نسبت به خود و ديگران داشته‌اند، بيش‌تر دچار سرماخوردگي شدند.
هر چند که افراد آرام و شادمان کمتر علائم سرماخوردگي را نشان دادند، ولي ميزان رشد اين ويروس در هر دو گروه يکسان بود. دانشمندان بيان کردند بدن افرادي که داراي روحيه خوبي هستند، در پاسخ به عفونت ويروسي کمتر تحريک مي‌شود و مواد کمتري در پاسخ به اين عفونت ترشح مي‌کند.

لطفاً جلو نيا!
قطره‌هاي ريز عطسه يا سرفه حدوداً تا مسافت 30 سانتي‌متري پراكنده مي‌شوند. محققان مي‌گويند اگر يكي از اين قطره‌ها روي چشم يا بيني شما قرار بگيرد، چند روز بعد به بيماري سرماخوردگي مبتلا مي‌شويد. هرگاه در آسانسور با فردي كه سرفه مي‌كند مواجه شديد، رويتان را برگردانيد. افراد مبتلا هم بايد بکوشند آرام و آهسته سرفه کنند تا سرماخوردگي‌شان به ديگران منتقل نشود اين اصل را بايد به کودکان هم آموزش داد.

يک توصيه هم براي خانم خانه
اسكاچ‌هاي ظرف‌شويي را ضد عفوني كنيد. بيش‌تر ميكروب‌هاي سرماخوردگي از آشپزخانه منتقل مي‌شوند و يکي از مهم‌ترين عوامل هم اسكاچ‌هاي ظرف‌شويي هستند كه براي رشد و نمو ميكروب‌هاي سرماخوردگي محيطي گرم و مرطوب را فراهم مي‌كنند.
بهتر است براي جلوگيري از ابتلا به سرماخوردگي، روزي دو تا سه مرتبه اين اشياء را در جريان آب جوش قرار دهيد. اگر يكي از اعضاي خانواده بيمار است، براي احتياط بيش‌تر بهتر است تمام لوازم منزل را كه بيش‌تر با آن‌ها در تماس هستند، ضدعفوني كنيد.

يک داروي ارزان ارزان
بسياري از پزشکان معتقدند: غرغره كردن با آب نمك گرم براي تسكين گلودرد فوق‌العاده مؤثر است (يك قاشق چاي‌خوري نمك براي هر ليوان آب).
نوشيدن «چاي و عسل» هم براي التيام گلودرد تأثير به‌سزايي دارد.

سوپ كم‌چربي بخوريد
مايعات گرم در بي اثر كردن ويروس سرماخوردگي نقش مهمي دارند و نوعي مُسكن محسوب مي‌شوند. سوپ جوجه براي تسكين اين بيماري تأثير فوق‌العاده‌اي دارد. اين سوپ حاوي پروتئين، ويتامين و مواد معدني است، كه همگي به از بين بردن ويروس سرماخوردگي كمك مي‌كنند.

اين طفل کوچک را بپوشان
سرماخوردگي شايع‌ترين بيماري عفوني در انسان است. بچه‌هاي كوچك‌تر از 5 سال مستعدترين گروه سني براي ابتلا به اين بيماري هستند. استعداد ابتلا به طور تدريجي از 5 سالگي تا 20 سالگي كاهش مي‌يابد و سپس ثابت مي‌ماند. گفته مي‌شود به طور متوسط، هر كدام از افراد جامعه، در طول يك سال بين 3 تا 5 بار دچار سرماخوردگي مي‌شوند.

سرما بخوريد آنتي‌بيوتيک نخوريد
درمان سرماخوردگي، درمان علايم بيماري است. يعني دارويي براي خود بيماري وجود ندارد و داروها فقط علايم را تخفيف مي‌دهند، تا دوره بيماري طي شود. تأثير استراحت، نوشيدن مايعات كافي و رژيم غذايي به همان اندازه داروهاي شناخته شده است.
در يك سرماخوردگي هيچ موردي براي استفاده از آنتي‌بيوتيك‌ها وجود ندارد. مصرف خودسرانه آنتي‌بيوتيك‌ها گذشته از اين‌كه از نظر اقتصادي باعث خسارات زيادي به كشور مي‌شود، باعث ايجاد مقاومت دارويي باكتري‌ها هم مي‌شود. نمونه واضح آن دارويي مشهور به نام آمپي‌سيلين است كه تا چند سال پيش بر اغلب عفونت‌هاي تنفسي فوقاني مؤثر بود، اما امروزه به دليل اين‌كه بسياري از باكتري‌ها به آن مقاوم شده‌اند، ديگر كمتر استفاده مي‌شود.
 
چند باور غلط درباره سرماخوردگي كودكان
1. بالاخره اين سيگار لعنتي به درد خورد!
برخي از والدين با دود سيگار سعي در كاهش درد گوش دارند در حالي كه اين كار اصلاً فايده ندارد. البته گرم كردن ناحيه دردناك كمي تسكين‌دهنده است، منتها دود سيگار به ويژه اگر كودك آلرژي داشته باشد، بيماري او را تشديد مي‌كند.
2. تو کم‌اشتها شده‌اي غذاي بيش‌تري بخور!
خير، در اين‌جا مادر بايد تعداد دفعات غذا دادن را بيش‌تر كند، نه اين‌كه او را وادار به خوردن غذاي بيش‌تري در يك وعده كند.
اگر كودك شير‌خوار بود، بايد فواصل شير‌دهي كمتر شود. از مايعات زياد استفاده شود. محدوديت غذايي را هم براي كودك ايجاد نكنيم البته اگر آلرژي در كار نبود، چون كودك در اين دوره كم‌اشتها است و با محدوديت غذايي ممكن است زياد وزن از دست بدهد.
3. واي! کودکم تشنج نکند
مقدار تب در سرما‌خوردگي‌ها خفيف است و در ضمن، كودك زير شش ماه هنگام تب به هيچ‌وجه تشنج نمي‌كند، مگر اين كه بيماري ‌ديگري در كار باشد.

اين‌جا آن‌جا همه‌جا
ويروس‌هاي سرماخوردگي در همه‌جا وجود دارد، حتي روي کنترل تلويزيون يا کليد برق. ويروس‌ها معمولاً از طريق تماس دست آلوده با چشم و بيني وارد بدن مي‌شود و به مدت سه ساعت بر روي اشياء زنده مي‌مانند. ويروس به تنهايي از طريق هوا انتقال نمي‌يابد. فرد مبتلا به هر شي‌ء که دست بزند آن را آلوده مي‌کند. پس يادتان باشد در هر فرصتي دست‌تان را بشوييد.
چند نسخه هم از حکيم‌باشي
* يک قاشق دسرخوري از گياه خشک مرزنگوش را در يک ليوان آب جوش، ده دقيقه دم کرده، روزي دو يا سه فنجان بنوشيد. هنگام ابتلا به زکام بهتر است چند قطره از اين دم کرده را در بيني بچکانيد و با آن داخل بيني را شست‌وشو دهيد. هم‌چنين بخور مرزنگوش هوا را از ميکروب‌ها پاک کرده و پشه و حشرات را فراري مي‌دهد. 

                                  گل‌ها و گياهان شفابخش، ص217
* آويشن تازه و خشک را در عفونت‌هاي ريوي و زکام مصرف مي‌کنند. بايد يک مشت آويشن را در يک ليتر آب جوشانده، و آن را صاف کرد و 250 گرم عسل به آن اضافه نمود و هر روز چهار تا شش قاشق آن را مصرف کرد.
* از پياز نوشابه‌اي گوارا مي‌سازند که در موقع ابتلا به گريپ و پس از آن، آن را مصرف مي‌کنند. براي تهيه اين نوشابه بايد دو پياز متوسط را به قطعات و برش‌هاي نازکي ببريد آن را در نيم ليتر آب يک شب خيس کرده و هر روز يک ليوان کوچک در فاصله صرف غذا و شب به موقع خواب از آن مصرف کنيد.
                                       طبيب خانواده، ص301
* انجير براي نرم کردن سينه و روده‌ها داراي خاصيت معروفي است و اگر چهل تا 120 گرم انجير خشک را با يک ليتر آب بجوشانيد، جوشانده‌اي به دست مي‌آيد که براي زکام‌هاي شديد و تورم حنجره مفيد است.
                   ميوه‌ها و سبزي‌هاي شفابخش، ص167
* خرما، سرشار از ويتامين‌هاي C، B، A، و داراي کلسيم، فسفر، آهن و منيزيوم است. مزه شيرين و خاصيت دفع خلط آن زياد است به همين جهت 60 گرم آن را در يک ليتر آب مي‌جوشانند و جوشانده آن را در مورد زکام، دردگلو و تمام عفونت‌هاي ريوي مصرف مي‌کنند.
                                                 همان، ص170
* پاچه گوسفند براي خشونت زبان، سينه و حلق و سرفه حار نافع است.
                       نجات از مرگ مصنوعي، ج5، ص98
* تخمه آفتابگردان، درمان سرفه [است] و اخلاط را نرم مي‌کند.
                                    اعجاز خوراکي‌ها، ص135
* عدس را در آب بپزيد و آب آن را بخوريد تا سينه شما را نرم کند. زياد خوردن آن زيان‌آور است.
                                      اسرار خوراکي‌ها،‌ص239
* سنجد، براي سينه بسيار مفيد است. هم‌چنين انواع کدو نرم‌کننده سينه و خنک‌کننده مي‌باشد.
                                                 همان، ص235
* شلغم، غذاي بسيار مفيدي است که قوه بينايي را تقويت و اخلاط سينه را سهل و آسان مي‌کند و براي رفع سرماخوردگي بسيار مفيد است.
                                    اعجاز خوراکي‌ها، ص145
* اگر شلغم را خورد کنند و 100 گرم آن را در يک ليتر شير يا آب بجوشانند، نوشابه‌اي به دست مي‌آيد که براي سينه فوق‌العاده مفيد است. هم‌چنين مي‌شود وسط شلغم را گود کرده و در گودي آن شکر ريخت، پس از مدتي شربت غليظي در آن‌جا به وجود مي‌آيد که بچه‌ها آن را خيلي دوست دارند.
                     ميوه‌ها و سبزي‌هاي شفابخش، ص63