مشکلی به نام خواب بچه‌ها در ساعت معین
دکتر شیرین نوروزی
سوال :
بچه‌های من به محض آن‌که ساعت خوابشان فرامی‌رسد، در آخرین لحظات شروع می‌کنند به بازی درآوردن مثل تقاضای خوردن چیزی، رفتن به دستشویی، درخواست باز و یا بستن پنجره اتاقشان، گفتن یک قصه دیگر و…، پیشنهاد شما برای حل این مشکل چیست؟
پاسخ
ابتدا تأکید کنم که کمتر بچه‌ای یافت می‌شود که نخواهد ساعت خوابیدن‌اش را به تأخیر بیندازد. بچه‌ها وقتی می‌بینند باید بخوابند درحالی‌که بقیه افراد خانواده هنوز بیدارند، با خود فکر می‌کنند که چه چیزهای مهمی را احتمالا از دست خواهند داد. آنها در این حالت، احساس تنهایی و بی‌کسی می‌کنند و غمگین می‌شوند؛ بنابراین با توسل به بهانه‌های مختلف از خوابیدن پرهیز می‌کنند.
اما بهتر است که شما برنامه و ساعت مشخصی برای خواب بچه‌هایتان تعیین کنید و پای آن بایستید. افزون بر آن، توجه به نکته‌های زیر هم می‌تواند به شما کمک کند.
1. موقع خواب فرزندانتان که می‌رسد، همه توجه خود را به آنها معطوف و دیگر کارهای منزل را فراموش کنید؛ بهتر است حدود نیم‌ساعت یا کمتر را در اتاقشان با آنها باشید و وقت خود را با آنها بگذرانید، اما مؤکدا بر ساعت خواب از پیش تعیین‌شده‌تان بمانید و نگذارید آنان با تقاضاهای انحرافی‌شان بازی درآورند.
2. پس از این‌که فرزند شما روی تخت یا رختخوابش قرار گرفت، دیگر از هرگونه بازی با او پرهیز کنید و اگر چندبار خواست به بهانه‌های متفاوت از رختخوابش خارج شود یا نخوابد، او را با آرامش به بستر برگردانید و حرفی نزنید؛ عمل شما بیش‌تر از حرف شما مؤثر است.
اگر نیمه‌های شب به اتاقتان آمدند، آنها را بوسیده و به آرامی به اتاق خودشان برگردانید بدون این‌که با آنها وارد مکالمه شوید؛ هرچندبار هم که اتفاق افتاد باز این عمل را انجام دهید. فقط می‌توانید به او بگویید که اتاق ما برای ما است و اتاق تو برای تو.
در همه حال روی حرف و عمل خود، در کمال آرامش، مهربانی و صمیمیت، بایستید و هرگز در چاله آنها نیفتید.
3. حدود یک‌ساعت قبل از خواب بچه‌ها، محیط منزل را آرام کنید؛ چراغ‌های روشن را کم کنید. تلویزیون را خاموش کرده و فعالیت‌های مثل ظرف شستن یا هرعمل دیگری را که توجه بچه‌ها را به خود جلب کند، کاملا تعطیل کنید.
4. برای کودکتان برنامه دلنشینی تهیه کنید که قبل از خواب، هرشب باید انجام شود؛ مثلا دوش‌گرفتن، مسواک‌زدن، لباس عوض‌کردن، تمیزکردن اتاق، کتاب‌خواندن، کیف مدرسه را بررسی کردن، جمع‌کردن اسباب‌بازی‌ها، انتخاب لباس برای فردا، پول توجیبی و…
با خود بچه‌ها زمان این کار را تعیین کنید و تصمیم بگیرید که اگر ساعت خواب 9شب تعیین شده، از 8 تا 9 یا 30/8 تا 9 شب به این فهرست نگاه کرده و کارهای انجام‌شده را علامت‌گذاری کنید.
5. پس از انجام موارد فوق، زمان خواب می‌رسد؛ در این لحظه فقط بگویید «وقت خوابه!» و نگویید:«حالا باید بروی بخوابی.» می‌توانید بپرسید که کتاب قصه را خودت می‌خوانی یا با هم بخوانیم؟ مطمئن باشید که روی زمان تعیین شده مانده‌اید.
6. برای بچه‌های کوچک‌تر حتی می‌توانید جدولی تهیه کنید که در آن ساعت به موقع خوابیدن، انجام کارهای قبل از آن و بازی درنیاوردن و… مشخص شده و امتیاز داده می‌شود، سپس مثلا پس از پنج‌شب که با سرموقع رفتن به رختخواب پنج‌ستاره به فرزند خود دادید ـ درحالی‌که خودش کاملا از این امتیازگرفتن مطلع است و حضور دارد ـ می‌توانید جایزه‌ای برایش در نظر گرفته و به او بدهید. این هدیه بهتر است هدیه‌ای کوچک باشد.
7. به بچه‌ها بگویید که وقت خوابیدن زمانی است که آنها باید به اتاق خوابشان بروند نه این‌که فوری بخوابند؛ چون برخی از بچه‌ها سخت‌تر به‌خواب می‌روند و انتخاب آنها است که برای دقایق پیش از خواب کتاب بخوانند یا قصه بشنوند، اما بهتر ست اتاق خود را ترک نکنند.
8. برخی والدین نگران آنند که بیدار ماندن بچه‌ها در تخت‌شان ممکن است به‌خستگی روز بعد آنها منجر شود. دراین‌باره می‌توانید به بچه‌ها بگویید که او قرار است در اتاقش باقی بماند و بیرون نیاید و وظیفه شما فقط آرام‌نگاه‌داشتن فضای منزل برای خواب آنهاست. خود فرزند شما به تدریج بدن خود را به شرایط جدید عادت می‌دهد.
9. به بچه‌هایتان در شب‌هایی که فردای آن‌روز تعطیل است فرصت بدهید که کمی دیرتر بخوابند.
نشریه خانه خوبان - شماره 4
