3.    از تنبيه در كنار تشويق استفاده كنيد
مربيان مي گويند: رشد انسان درگرو بيم و اميد است. تنبيه بدون تشويق و تشويق بدون تنبيه، خطر‌آفرين است. از هر دو، بايد به طور متعادل، استفاده شود.
برخي از پدران و مادران در اين مورد، يك‌جانبه عمل مي‌كنند، يا بيش از اندازه از تنبيه استفاده کرده و دنيا را در نظر كودك، بد جلوه مي‌دهند و برخي ديگر فقط از تشويق و به‌به و چه‌چه! بهره مي‌گيرند و تنبيه، هر چند جزئي، در قاموس تربيتي آن‌ها جايي ندارد، كه اين روش نيز خطرناك است.
درشتي و نرمي به هم در به است                      چو رگ زن كه جراح و مَرهم نه است
4.    در تنبيه زياده‌روي نکنيد
تنبيه، عامل رشد نيست و به كودك رفتار درست را نمي‌آموزد،  بلكه فقط بازدارنده از خلاف است و از روي ناچاري و به عنوان آخرين عامل‌تربيتي، از آن استفاده مي‌شود؛ براي همين تا حد امكان بايد بكوشيم از تنبيه، استفاده نکنيم، زيرا استفاده زياد از تنبيه، علاوه بر آثار مخرب آن، از اثرش نيز مي‌كاهد. هر اقدامي اگر هم مؤثر باشد، با استفاده بيش از حد، اثرش را از دست مي‌دهد. مادر برای هر کار اشتباه وحيد، او را به داخل اتاقش می‌فرستاد. بعد از مدتی متوجه شد که وحيد به راحتی کار بدش را انجام می‌دهد و قبل از آنکه حتی به او بگویند، به اتاقش می‌رود.
5.    تنبيه را به تعويق نيندازيد
اگر قصد تنبيه كودكتان را داريد، درست پس از رفتار ناپسندش، اين كار را انجام دهيد، زيرا رفتار انسان را پيامد‌هاي بدون‌وقفه، كنترل مي‌كند (که اين پيامد‌ها مي‌توانند مثبت يا منفي باشند)، پس صبر نكنيد تا «بابا بياد خونه»! هر تنبيهي اثرش را با گذشت زمان از دست مي‌دهد و ممكن است كودك نتواند ارتباط تنبيه با عمل ناپسندش را درك كند.
6.    ثابت‌قدم باشيد و هماهنگی خود را حفظ کنید
تنبيه مؤثر، نه‌تنها يك تنبيه بدون وقفه است، بلكه تنبيهي است كه براي كودك قابل پيش‌بيني باشد. تنبيه بايد در تمام مواردي كه آن رفتار ناپسند سر مي‌زند، انجام شود. اگر به كودكتان گفته‌ايد كه در صورت پرت‌كردن عروسكش، آن را از او خواهيد گرفت، پس از هر‌بار پرت‌كردن به وعدة خود عمل كنيد تا هميشه منتظر پيامدهاي رفتار ناپسند خود باشد.
علاوه بر ثبات، والدين بايد در امر تربيت با يکديگر هماهنگ باشند. مادر با دیدن چهرة ماژیکی وحید شروع کرد به دعوا کردنش، اما پدر تا وحید را دید، صدای خنده‌اش بلند شد! اختلاف والدين در امر تربيت، کودک را دچار تعارض مي‌کند. اگر پدر به خاطر خطايي کودک را توبيخ کرده، اما مادر در حضور پدر از او طرفداري کند، طبيعي است که توبيخ سنجيده يا حتي نسنجيدة پدر، بي‌اثر شده و کودک دچار تعارض مي‌شود؛ که آيا رفتارش درست بوده يا اشتباه. به همين دليل، هماهنگي والدين در امر تربيت، نقشي اساسي داشته و والدين نبايد به هيچ‌وجه نسبت به آن بي‌توجهي کنند.
7.    براي اصلاح رفتار به كودك فرصت دهيد
هدف از تنبيه، اصلاح رفتار كودك است، پس بايد به او فرصت دهيد تا آموخته‌هايش را نشان دهد. اگر تنبيه طول بكشد ممكن است كودك فرصت پيدا نكند كه رفتار‌خود را اصلاح كند. وقتي كودك براي چندمين بار دير به خانه مي‌آيد، ممكن است عصباني شويد و براي يك ماه اجازة بيرون رفتن از خانه را به او ندهيد. در اين يك ماه او نمي‌تواند نشان دهد، كه زود برگشتن به خانه را آموخته است و آنقدر از اين تنبيه مي‌رنجد كه پنهاني از خانه خارج مي‌شود. اما اگر تنبيه او چنين بود که مي‌بايست براي دو روز، بلافاصله پس از تعطيل‌شدن از مدرسه به خانه مي‌آمد، روز سوم فرصت مي‌داشت تا اصلاح رفتار خود را نشان دهد و ظرف يک ماه اعتماد شما را جلب کند.

مجید همتی-مشاور

ادامه دارد….