از رياست خانه به استخدام کارخانه
زهرا حاجي‌پور
خوب مي‌دانستند که او قدرت‌مندترين آفريدة خداست. هرچند جسته‌اش نحيف است ولي از نظر عاطفي و قدرت تأثيرگذاري، نيرويي شگرف دارد. با پندار عده‌اي که او را عنصري ضعيف و خدمتکار مي‌دانستند بسيار مخالف بودند. از نظر آن‌ها زن جواهري بود متعلق به خودش نه موجودي ضعيف متعلق به مرد! گفته «دکارت» جزيي از ايمان‌شان بود جمله‌اي که مي‌گفت: قدرت يک زن زيبا از يک قشون فاتح بيش‌تر است. به همين سبب با تأکيد فراوان بر ويژگي‌هاي ارزش‌مند اما ظاهري زن کوشيدند تا ارزش‌هاي واقعي و آسماني او فراموش شود، و اين شاهراه استثمار زن بود. استفاده از مواهب خدادادي زن يعني چهرة زيبا و دل مهربان او براي فزوني سرمايه!
روان‌شناسان صنعتي نظام سرمايه‌‌داري در پوشش کنگره‌ها و گفت‌وگوهاي علمي، فرياد آزادي زن سر دادند و بعد از آن بود که سيل نيروي کار ارزان به‌سوي کارخانه‌ها سرازير شد. البته هر زني براي به خدمت گرفتن مناسب نبود. زناني که به علت نياز اقتصادي انگيزه بيش‌تري براي کار داشتند براي استخدام در اولويت قرار گرفتند.1 مارکس، بنيانگذار مکتب کمونيسم در کتابش به نقل از يک کارخانه‌دار بزرگ مي‌نويسد:
من براي کارخانة بافندگي‌ام فقط زنان را استخدام مي‌کنم؛ البته تنها زنان شوهردار، اما نه هر زن شوهرداري، بلکه زني را به خدمت مي‌گيرم که اقتصاد و معاش خانه به او وابسته است. اين دسته از زنان به کار بيرون خانه، نياز بيش‌تري دارند، پس مجبورند تمام نيروي خود را در کارخانه به کار گيرند تا بتوانند درآمد بيش‌تري را براي تأمين وسايل ضروري زندگي به‌دست آورند. به‌علاوه آنان به سبب داشتن فرزند و شوهر عواطف بيش‌تري دارند و اين به نفع من و کارخانة من است عواطف زن وادارش مي‌کند تا براي سير کردن شکم فرزندانش در کارخانه تلاش بيش‌تري کند.2
کارخانه‌داران و صاحبان سرمايه مي‌دانستند که چون قدرت اعتراض زن کمتر از مرد است، پس به مزد کم قانع مي‌شود و شورش و اعتصاب نمي‌کند! امروز در ايالات متحده آمريکا حقوق ساليانه يک زن شاغل تمام وقت سه‌پنجم حقوق يک مرد شاغل با همان شرايط است. در ژاپن نيز متوسط حقوق دريافتي زنان، نصف حقوق دريافتي مردان در همان بخش است.
زنان، پنجاه درصد جمعيت بالغ جهان و يک‌سوم نيروي کار رسمي دنيا را تشکيل مي‌دهند اما با اين‌که نزديک به دوسوم ساعات کار به دوش آن‌هاست، تنها يک‌دهم درآمد جهان را دريافت مي‌کنند و کمتر از يک‌درصد دارايي‌هاي جهان به آن‌ها تعلق دارد.3
در اين‌که زن جذاب‌تر و تأثيرگذارتر از مرد است شکي نيست، به همين دليل کارهايي چون فروشندگي در فروشگاه‌هاي بزرگ به او سپرده مي‌شود تا در جلب مشتري موفق‌تر عمل کند و درآمد افزون‌تري براي صاحبان سرمايه کسب کند.
شعار اشتغال زنان به منظور معطل نماندن نيروي آنان همواره از حنجرة مردان بيرون آمده آيا طرح چنين تئوري‌هايي، امضاي رسمي اين معاهدة اجتماعي نيست که:
مرد بر زن حق حيات بيش‌تري دارد؟
منابع
1. لذات فلسفه، ويل دورانت، فصل نهم.
2. زن در جست‌وجوي رهايي، ورند تونسن، ترجمه شهلا لاهيجي.
3. مجله زن روز، 13/5/85 و مجله پيام يونسکو شماره 153.
