آموزش احترام به نظر جمعي
آموختن مشارکت در حل مساله و احترام به نظر جمعي، از نتايج مستقيم کتاب‌خواني براي کودکان است. پشت سر هم بودن و پيوستگي منطقي صحنه‌هاي کتاب، کودک را سرگرم مي‌کند و به ذهن او نظم منطقي مي‌دهد. آن دسته از کودکان که در دوره پيش از دبستان به قصه‌ها گوش داده‌اند و با صداها و واژه‌ها و معناي آنها به صورت شنيداري آشنا شده‌اند، در سنين مدرسه و با برخورد با شکل نوشتاري کلمات معني آنها را سريع‌تر درک مي‌کنند. يکي از راه‌هاي کنترل هيجانات، خواندن کتاب داستان‌هايي است که به کودکان ياد مي‌دهد ابتدا هيجانات خود را بشناسند و سپس به درستي حالت خود را بيان و آن را کنترل کنند.
انتخاب کتاب براي کودکان
مساله انتخاب‌کردن کتاب مناسب، با توجه به انبوه کتبي که در اختيار شماست، مشکلي اساسي است. سعي کنيد کتابي را براي فرزند خود انتخاب کنيد که: حتما در گذشته آن را خوانده و محتواي آن را پسنديده باشيد. احتمال بدهيد براي کودک جالب توجه است و از خواندن آن لذت مي‌برد. اطلاعات عمومي مناسبي را درباره جهان اطراف به کودک بدهد. به کودک کمک نماييد تا احساس کند که توانايي‌هايي دارد که تاکنون به آنها توجه نکرده است و در سايه تلاش و کوشش مي‌تواند آنها را به دست آورد. به کودک کمک کند که بداند در دنياي اطراف او کودکان ديگري هم هستند که شرايط مشابهي با او دارند و با آن مشکل به خوبي کنار آمده‌اند يا آن‌را حل کرده‌اند.
کتابي مفيد است که با تحريک حس کنجکاوي، کودک را به سوال کردن بيش‌تر تشويق کند، گاهي اصلاح رفتارهاي ناشايستي که کودک دارد و نمي‌توانيد يا نتوانسته‌ايد با بيان مستقيم در رفع آنها بکوشيد، در قالب خواندن کتاب با همان مفهوم راحت‌تر است. به طور مثال اگر کودک شما از شست‌وشوي دست و صورت يا به حمام رفتن امتناع مي‌کند، کتاب «حسني نگو يه دسته گل» پيام مناسبي براي اين کودک دارد.
در سنين زير دوسال، از کتاب‌ها نرم، پارچه‌اي و مقاوم که در هر صفحه، يک تصوير کامل و مشخص دارند و داستان آنها بسيار کوتاه است، استفاده کنيد. در اين سنين توجه به بزرگي قطع کتاب و زياد بودن تصاوير آن مهم‌تر از متن کتاب است. شما مي‌توانيد در خواندن هر صفحه از کودک نيز کمک بگيريد تا آنچه مي‌بيند توضيح بدهد يا از وي درباره تصاوير سوال کنيد. در دوره دو تا چهارسالگي، داستان‌هاي کوتاه هدفمند و کتاب‌هاي حاوي اشعار ساده و داستان‌هايي که از زندگي روزمره کودک سرچشمه گرفته‌اند (غلبه بر ترس از تاريکي، دور نشدن از والدين به هنگام خروج از منزل، سلام کردن، نظم و انضباط و…) کتاب‌هايي که مضمون واحدي دارند (درباره شکل‌هاي هندسي، رنگ‌ها، حيوانات، آب و هوا و…) مناسب‌ترند. به‌طور معمول کودکان تمايل زيادي به تکرار اين نوع داستان‌ها دارند که بد نيست گاهي از ايشان بخواهيد براي شما آنچه درباره تصاوير مي‌دانند، بازگو کنند. براي کودکان پيش‌دبستاني کتاب‌هايي با داستان بلند، لطيفه، قصه‌هاي محلي و سنتي که ترسناک نباشند، با مضمون مسايل زندگي روزمره (راست‌گويي، کنترل خشم، کنارآمدن با هم‌سن‌وسالان و…) سودمندند. از انتخاب کتاب‌هايي که واقعه‌اي ترسناک را يادآوري مي‌کنند يا در انتها نکته آموزشي مناسبي را القا نمي‌کنند، خودداري کنيد.
کي کتاب بخوانيم؟
هر وقت کودک تقاضاي گوش دادن به کتاب‌خواني را داشت يا تا زماني که کودک با حوصله به سخنان شما گوش مي‌دهد، کتاب‌خواني را ادامه دهيد. هيچ‌گاه بيش از حد به مطالعه کتاب اصرار نکنيد چون اين امر نتيجه معکوس دارد و کودک را از کتاب گريزان مي‌سازد. فراموش نکنيد اگر خودتان ساعاتي از روز را به مطالعه نپردازيد، به‌سختي مي‌توانيد توجه کودک را به مطالعه جلب کنيد. گاهي مطالعه در حضور کودک، تمايل وي را به آوردن کتاب‌هاي و خواندن آنها بيش‌تر مي‌کند. پيش از خواب، زمان مناسبي براي گوش کردن به کتاب‌خواني شماست.
چگونه کتاب بخوانيم؟
لزوما نياز نيست که کتاب را براي کودک از روي آن بخوانيد بلکه مي‌توانيد داستان آن را با توجه به تصاوير بيان کنيد. بهتر است تمام داستان را پيش‌تر خوانده و مرور کرده باشيد. يک قصه‌گوي خوب نبايد تمام حوادث را با عباراتي صريح و روشن بيان کند بلکه بهتر است به اشاره از آن بگذرد تا کودک مجال تفکر و تخيل پيدا کند که اين خود براي کودکان نشاط‌آور است.
در برنامه کتاب‌خواني بايد به کودکان اجازه داد که وسط صحبت بدوند و با طرح نظر يا سوال، چيزي را که متوجه نشده‌اند، دوباره بپرسند تا بهتر بفهمند. به‌طور معمول، بچه‌ها دوست دارند که قصه‌هاي شنيده شده را دوباره بشنوند. بازگويي قصه‌هاي شنيده شده به‌وسيله خودشان يا شما فايده‌هاي بسيار دارد زيرا علاوه بر پرورش قدرت حافظه، تمرين مناسبي براي تقويت قدرت بيان بچه‌ها نيز هست. رفتار شما، به‌ويژه بهره‌گيري‌تان از چهره کمک بسيار مؤثري به برداشت مفاهيم کتاب مي‌کند. او ضمن اين‌که به کلمه‌هايي که به تصاوير داستان جان مي‌بخشد توجه دارد، در تمام مدت به اخم و لبخند، ترس و بيم و ساير عواطف شما نيز چشم مي‌دوزد. به هر شيوه‌اي که براي کودک خود کتاب بخوانيد، همراهي شما به او کمک مي‌کند که به تدريج مهارت‌هاي فردي خود را گسترش داده و تکامل بخشد. فراموش نکنيم که اغلب براي سنين بالاتر از دوسال برنامه مشخصي براي تقويت توانايي‌هاي کودک در خانواده‌ها پي‌گيري نمي‌شود و همين سال‌هاست که شالوده موفقيت در آينده را پايه‌ريزي مي‌کند.
صفحات: 1· 2
