پیوند: http://www.tebyan.net
سیره تربیتى امام محمد باقر علیه السلام
تربیت فرزند یكى از مهمترین وظایف والدین و مربیان در عرصه زندگى است . تربیتبه معناى شكوفا نمودن استعدادهاى درون انسانها و هدایت غرائز نهفته آنان به سوى قله كمال و رستگارى مىباشد .
تربیت مجموعه تلاش هایى است، سنجیده و منظم براى نیل به هدفهاى مشخص و شكوفا سازى توانهاى بالقوه در تمام ابعاد وجودى انسان و به عبارت دیگر مىتوان تربیت را انتقال میراثهاى فرهنگى مطلوب و ارزشمند از نسلى به نسل دیگر دانست .
به طور كلى، مجموعه تلاشها، فرصتها، اقدامات، امكانات و برنامهها از بدو انعقاد نطفه تا واپسین دم حیات براى رشد و شكوفا سازى توانهاى بالقوه فرد به طور همه جانبه تا رسیدن به حداكثر ظرفیت را تربیت مىنامیم .
از آنجایى كه امامان معصوم شیعه بهترین شیوههاى تربیتى فرزند را فرا روى پیروان خود نهادهاند، زندگى پر افتخار آنان مىتواند به عنوان موفقترین الگوهاى تربیتى در طول تاریخ بشر مطرح شود . در این نوشتار به مناسبت اول ماه رجب، روز ولادت امام محمد باقر علیه السلام روش هاى تربیت فرزند را در سیره و سخن آن گرامى بررسى نموده و برخى نكتههاى قابل توجه را ارائه مىنماییم .
نقش تربیتى والدین
پدر و مادر به عنوان دو ركن اساسى خانواده بیشترین نقش را در تربیت فرزندان ایفا مىكنند . مادر از زمان انعقاد نطفه تا دوران نوجوانى ارتباطى تنگاتنگ با كودك دارد . خصلتها، اندیشهها، افكار و رفتار مادر بیشترین تاثیر را در ساختار شخصیتى یك نوجوان به جاى مىگذارد . مادر همانند یك معلم، مربى و الگوى گفتارى و رفتارى كودك به حساب مىآید .
او یكى از عوامل مؤثر تربیتى از نظر محیطى و وراثتى است . به این جهتبراى پرورش فرزندان سالم و صالح، باید از زمان ازدواج در اندیشه انتخاب مادر شایسته براى فرزندان بود . چرا كه از منظر حضرت باقر علیه السلام تربیت كودك از همان مرحله آغاز مىشود .
امام باقر علیه السلام در روایتى به تاثیر شیر مادر در اطفال اشاره كرده و به محمد بن مروان فرمود: «استرضع لولدك بلبن الحسان، وایاك والقباح، فان اللبن قد یعدى (1) ; براى شیر دادن به فرزندت از دایههاى خوشرو و زیبا استفاده كن و از زنان بد صورت و قبیح برحذر باش، زیرا شیر گاهى (صفات و ویژگىهاى روحى مادر را به فرزند) منتقل مىكند .»
در این گفتار امام پنجم علیه السلام از تاثیر شیر مادر در انتقال زشتىها و زیبایىهاى ظاهرى مادر به فرزند سخن به میان آورده است .
بنابراین نقش وراثتى و محیطى مادر در تربیت فرزندان نباید مورد غفلت قرار گیرد . گذشته از تاثیر مادران در نسل آینده، وجود پدر نیز به عنوان مدیر خانواده نقش به سزایى در ساختار شخصیتى كودك دارد . طبق فرموده امام باقر علیه السلام، صلاحیت و شایستگىهاى پدر از جمله خصلت هایى است كه در پرتو آن فرزندان از انحرافات و كجروىها محفوظ مىمانند . آن حضرت فرمود: «یحفظ الاطفال بصلاح آبائهم (2) ; اطفال در سایه صلاحیت و شایستگى پدرانشان [از انحرافات] مصون مىمانند .»
در حقیقت مجموعه اعمال، رفتار و گفتار پدر، در شكلگیرى شخصیت آینده كودك كار ساز خواهد بود . افزون بر این پدر به عنوان مدیر اقتصادى خانواده مىتواند با كسب در آمد صحیح و به دست آوردن روزى حلال در روحیات و صفات كودك، تاثیر قابل توجهى داشته باشد . به همین جهت امام باقر علیه السلام به پدرانى كه تلاش مىكنند سفرههاى منازل خود را با روزى حلال بیارایند مژده مىدهد كه: «آنان در روز قیامتبا سیمایى نورانى همانند ماه شب چهارده با خداوند ملاقات خواهند نمود . لقى الله عزوجل یوم القیامة ووجهه مثل القمر لیلة البدر . (3) »
پیوند: http://www.aviny.com
عصر ظهور در كلام امام باقر علیه السلام |
******************************************************
امامان معصوم علیهمالسلام به جهت اهمیت مسئله مهدویت و غیبت دوازدهمین حجت الهى، در فرصتهاى مناسب از عصر ظهور سخن گفته و شیعیان را با نشانهها، علائم و ویژگیهاى دولت كریمه حضرت قائم علیهالسلام آشنا ساختهاند.
این آگاهیها و اطلاعرسانى آن ستارگان هدایت موجب شده است كه اهل ایمان و منتظران حكومت عدل حضرت مهدى علیهالسلام بیش از پیش امیدوار و دلبسته آن عصر گشته، نسلهاى بعدى را نیز با این فرهنگ مأنوس كنند.
امام باقر علیه السلام میفرماید: بر مردم زمانى مىآید كه امامشان از منظر آنان غایب مىشود. خوشا به حال آنان كه در آن زمان در امر [ولایت] ما اهلبیت ثابتقدم و استوار بمانند! كمترین پاداشى كه به آنان مىرسد، این است كه خداى متعال خطابشان مىكند و مىفرماید: بندگان من! شما به حجت پنهان من ایمان آوردید و غیب مرا تصدیق كردید. پس بر شما مژده باد كه بهترین پاداش من در انتظارتان است.
دلدادگان فرهنگ انتظار با همه مشكلات و گرفتاریهایى كه دشمنان برایشان فراهم مىآورند، هرگز امید به رسیدن آن روز دیدنى و لذتبخش را از دست نمىدهند، بلكه شوق و عشقشان بیشتر مىشود و زیر لب زمزمه مىكنند:
چه خوش باشد كه بعد از انتظارى
به امیدى رسد امیدوارى
سخن از خصوصیات انقلاب جهانى آن یار سفر كرده، زمانى شیرینتر مىشود كه امامان معصوم علیهمالسلام ویژگیها و نشانههاى عصر ظهور حضرت قائم آل محمد صلى الله علیه و آله را برایمان توصیف كنند و بذر امید و آرزوى استقرار دولت كریمه امام زمان علیهالسلام را در دلهاى به انتظار نشستهمان شكوفا گردانند تا رایحه دلانگیز دوران ظهور در روح و جسم انسانهاىِ خسته از ظلم و ناعدالتى و فتنه و فساد، حیاتى تازه ببخشد.
امام باقر علیهالسلام در گفتارى امیدآفرین و نشاط بخش به منتظران حقیقى آن حضرت مژده مىدهد كه «یَأْتِى عَلَى النّاسِ زَمانٌ یَغِیبُ عَنْهُمْ اِمامُهُمْ فَیاطُوبى لِلثّابِتِینَ عَلى اَمْرِنا فِى ذلِكَ الزَّمانِ اِنَّ اَدْنى ما یَكُونُ لَهُمْ مِنَ الثّوابِ اَنْ یُنادِیَهُمُ الْبارِىءُ عَزَّ وَ جَلَّ عِبادِى آمَنْتُمْ بِسِرّى وَ صَدَّقْتُمْ بِغَیْبى فَأَبْشِرُوا بِحُسْنِ الثَّوابِ مِنّى(1)
1-آيت الله شيخ محمد حسين غروي اصفهاني
مرحوم آيت الله العظمي بهجت رحمه الله عليه مي فرمودند : مرحوم آشيخ محمد حسين غروي از خداوند متعال مي خواست كلمات پاياني عمرش ؛ خواندن زيارت عاشورا باشد ؛ خداوند دعاي وي را اجابت نمود و پس از اتمام خواندن زيارت عاشورا روحش به ملكوت اعلي شتافت.
( داستان هاي شگفت انگيز از زيارت عاشورا ؛ ص52)
2-امام خميني رحمه الله عليه :
امام زيارت عاشورا را با صد لعن و صد سلام معمولا در حال قدم زدن مي خواندند.
خادم امام راحل چنين مي گفت : روزي نزديك ظهر احساس كردم صداي ضجه و ناله مي آيد . كمي كه جستجو كردم ديدم امام پشت بام منزلشان رفته ؛زيارت عاشورا مي خوانند و اشك مي ريزند .
( اميد انقلاب ؛ ش 205)
3-علامه اميني ( رحمه الله عليه)
علامه اميني ( رحمه الله عليه) در عالم رويا به فرزند خود چنين سفارش نمودند: پسر جان ! در گذشته بارها تو را ياد آور ساختم و اكنون به تو توصيه مي كنم كه زيارت عاشورا را هيچ وقت و به هيچ عنوان ترك و فراموش مكن ؛ مرتبا زيارت عاشورا را بخوان و بر خودت و ظيفه بدان ؛ اين زيارت داراي آثار و بركات و فوايد بسيار زيادي است كه موجب نجات و سعادت در دنيا و آخرت تو مي باشد.
فرزند علامه اميني ( رحمه الله عليه) مي گويد : علامه اميني با كثرت مشاغل و تاليفات ومطالعه و … مواظبت كامل به خواندن زيارت عاشورا داشته و سفارش به زيارت عشورا مي نمودند.
( مجله حوزه ؛ ش 37، ص 88)
ای خداوند سید السادات
سروری سزاوار توست و بزرگی برازنده تو.
هر که بزرگی اش به تو پیوسته است، بزرگ است و هر که چنین
نیست، گمان می کند که بزرگ است. سیادت به تو معنا می شود و
از تو نشات می گیرد.
ای خداوند مجیب الدعوات !
در آستان تو، خواست عین اجابت است و سوال عین جواب. که هر
کس را توفیق خواستن و طلب کردن نیست. ما اما از تو فقط تو را
می طلبیم. تو که باشی همه چیز هست و بی تو، هر چه که باشد نیست.
ای خداوند عالم الخفیات!
امان از شعارهای رنگین و دثارهای زهر آگین.
امان از ظاهرهای فریبنده و باطن های ننگین.
فغان از چهرههای مقدس و درونهای ملوث.
فریاد از سخن های شیرین و مقاصد شوم.
تنها تویی که پنهان ترین زوایای وجود آدمیان را می فهمی.
هدایتمان کن.
تجربه های زندگی
* یادت باشد تجربه نام مستعاری است که روی خطاهای خود می گذاریم.
* کودکان ما به سرمشق های اخلاقی بیش از پول توجیبی نیاز دارند.
* وقتی درباره دو کار جالب و مهیج به تو حق انتخاب دادند، کاری را که تا به حال امتحان نکردی انتخاب کن.
* همیشه با خودت عکس داشته باش و هر سه سال یکبار عکسهای جدید بگیر.
* هیچ وقث فرصت قدم زدن با همسرت را از دست نده.
* در مورد مردم بر اساس موقعیتی که در آن هستند قضاوت کن نه بر اساس موقعیت خودت.
* وقتی در زمینه های حرفه ای و تخصصی با مشکل مواجه شدی، از افراد متخصص کمک بخواه نه از دوستانت.
* وقتی به همسرت می گویی دوستت دارم، این را در عمل نشان بده.
* اگر خواستی کسی را خوب بشناسی دوستانش را ببین. به این ترتیب چیزهای زیادی درباره اش خواهی فهمید.
* وقتی از ته دل خوشحالی، بگذار چهره ات این خوشحالی را نشان بدهد.
* وقتی به محل جدیدی نقل مکان کردی، خودت را به همسایه ها معرفی کن.
* برای فرزندانت اسباب بازی هایی بخر که با نیروی تخیل آنها کار کند، نه با باتری.
علامه طباطبایی ولزوم تهذیب نفس حین تحصیل علم
علامه در یکی از روزها گفته بوده که وقتی در سال 1304 ه.ش برای تحصیل به نجف رهسپار گردیدم در نخستین روزها پیش از آن که در جلسه درسی حضور یابم در منزل نشسته و به آینده خود فکر میکردم و برخی افکار که احیاناً نگرانکننده هم بود در ذهنم رژه می رفتند. ناگهان شخصی دق الباب کرد. از جا برخواسته و به سوی درب خانه رفتم و آن را باز کردم . مشاهده نمودم یکی از علما و عرفای نامدار سلام کرد و داخل منزل شد، در اطاق نشست و خیر مقدم گفت. آن حکیم متشرع چهرهای جذاب و نورانی و حالتی روحانی داشت. کم کم باب گفتگو را باز کرد و با من انس گرفت و در ضمن بیانات خود گفت : کسی که برای تحصیل به نجف میآید شایسته است علاوه بر فراگیری علوم گوناگون به فکر تهذیب نفس و تکمیل مکارم وکسب فضائل باشد و از نفس اماره غافل نباشد.
این جمله را گفت و از جای خود بلند شد و پس ازخداحافظی منزل ما را ترک نمود. سخنان این عارف وارسته چنان مرا شیفته نمود که تا در نجف بودم از محضرش بهره میگرفتم. علامه طباطبایی هر موقع از تهذیب نفس و سیر و سلوک و کمالات معنوی سخن میگفتند از این شخصیت یاد می نمود و او کسی جز حاج میرزا علی آقای قاضی طباطبایی نبود.
راهشان پر رهرو باد.
اعوذ بالله من الکرب والبلا
باذن الله و باذن رسول الله و باذن امیرالمومنین و باذن فاطمه الزهرا
کاروان در حال حرکت است؛ خدایا از روز قبل با خود می گفتم چرا این همه به آرامی و با معطلی ؛ چرا سریعتر نمی رسیم .
حالا فهمیدم ، حال که به کرب و البلاء نزدیک می شویم می فهمم .آری آگر آرام آرام نمی آمدیم شاید این روح قالب تهی می کرد. خدایا اکنون که به نینوا نزدیک می شوم حال بی بی حضرت زینب (سلام الله علیها )را شاید کمی درک کنم .
شاید درک کنم چرا بی بی وقتی به کربلا رسید بدنش لرزید ؛ این منزل به منزل رفتنم از در ماندگی من کم می کند . وای اگر مولا منزل به منزل با زینب (سلام الله علیها ) دلدادگی امامت نمی کرد، بی گمان خانم خود داری و حماسه آفرینی این گونه برایش مشکل بود .
زینب زائر- سطح 3 فقه و اصول
پیامبر اکرم (ص):
من مات و میراثه الدّفاتر و المحابر وجبت له الجنّة »
هر که از دنیا رود و میراثش دفترها و دواتها باشد، بهشت ارزانی اش باد. «ارشاد القلوب، ص176»
پیامبر اکرم (ص): « قیّدوا العلم بالکتاب »
با نگارش، دانش را در بند خویش کشید. « تحف العقول، ص 36 »
امام امیرمؤمنان علیعلیه السلام :
« عَلَيكُم بِالدِّراياتِ لابِالرِّواياتِ »
بر شما باد به فهميدن ، نه نقل كردن. « ميزان الحكمه ، ح 3355 »
حضرت امام خمینیرحمة الله علیه :
حوزهها و روحانيت بايد نبض تفكر و نياز آينده جامعه را هميشه در دست خود داشته باشند
و همواره چند قدم جلوتر از حوادث، مهياى عكس العمل مناسب باشند. (صحيفه امام، ج21، ص273)
مقام معظم رهبریمدظله العالی :
تحقيقات و پژوهشهای حوزهی علميه در مسايل فكری بايد به گونهای باشد كه هدايت دينی
و جذب مردم را به سوی دين در پی داشته باشد. (بازديد از نمايشگاه مراكز علمی،15/7/79)
نكاتی در باب ارزش علم و دانش
1- تنهایی جهنم است، اما با مطالعه، این جهنم تبدیل به بهشت می شود.
2-كتاب مونس و غمگسار هنگام اندوه و خستگی است .
3-جمال وزیبایی با لباس نیست كه تو خودت را با آن زینت می دهی، بلكه زیبایی و جمال به علم و ادب است.
4- خانواده ای دانا و فهمیده نخواهد بود، مگر آن كه افرادش از بزرگ تا كوچك از مرد تا زن مقداری از اوقات خود را به مطالعه كتاب بگذرانند.
5- هركس بیشتر كتاب بخواند ، كامیاب تر است.
6-دانش مفید توشه مورد نیاز را برای سفر زندگی در اختیارتان قرار می دهد.
7-لذتی بالاتر از مطالعه نیست.
8-كتاب مشكل گشای همه مسائل و مشكلات شما است .
9-مطالعه همان اثری را در روح می گذارد كه ورزش در بدن .
10- خوشا آن كس كه به علم خود عمل كند و از دانش دیگران هم بهره بگیرد.
11-حكمت درختی است كه در دل روییده و میوه از زبان می دهد.
12- نخستین گام به سوی دانش این است : بدانیم كه نادانیم.
13-با اندیشه ی آشفته دانش آموختن ، در گردباد آتش افروختن است.
14- بهترین معلومات ما آنهایی هستند كه خود به شخصه فرا گرفته ایم.
15-حكمت درختی است كه ریشه آن در قلب است و میوه آن در زبان.